YUVARLAK OYMA
Anadolu'nun her yerinde yuvarlak oymalar görürüz değil mi. Ne ki lan bu acaba dediğimiz yuvarlak oyma definecinin en çok karşılaştığı işarettir nihayetinde.Tutun ki Hititlerden, ta ki günümüze kadar yapımı devam eden bir alışkanlık.
Peki nedir bu oyma?
Kimi zaman bir kuyu, kimi zaman yön verici bir sembol bir hedef, kimi zamanda dua edilen bir spilos. Fakat % 90 gibi bir oranla, en çok mezarlarda karşımıza çıkar bu. Günümüz mezar suluğudur aslında yuvarlak oyma. Kuşlar su içsin de ölmüşlerimizin ruhuna değsin dediğimiz... Dönem dönem dinler arası mevtaya sunulan ikramlar farklı olsa da, ikramlıktır kendisi. kimisi su koyar, kimisi yemek. kimi yağ yakar, kimi kan akıtır, kimi hediye bırakır. En nihayetinde her dinde mezar için bir sunaktır.
1. YUVARLAK OYMA ( KUYU İŞARETİ)
Kuyuyu temsil eden yuvarlak oyma resimde gördüğünüz gibi normal oymalardan farklı olup tabana doğru daralarak yapılır. Bu yakınlarda kuyu olduğunu gösterir. Kuyu yapılarında yapılması gereken araştırmalar kısaca şunlardır.
Kuyular uzun zaman sonra bile kolay kolay kaybolmayacak yapılardan biri oldukları için şahsi gömülere, saklantılara uygun yerlerdir.
Araştırma yaparken genel inanç,
- Kuyu içerisinde örme duvar var ise farklı olan kayanın ardının yoklanmasıdır. Bu en çok karşılaşılan bir durum olduğundan bunu baş sıraya aldım.
- Kuyu içerisinde işaretli bir taş var ise ve yön filan vermişse taşın belirttiği istikamette araştırma yapılır.
- Kuyunun dibi az bir ihtimal bile olsa araştırılmayı hak eden bir yerdir.
- Özellikle Ermeni kuyularından kuyu içinde orta seviyelerinde tünel tarzı yol ayrımları olur. Bu yapılar kuyu suyunun dolu olması durumunda yedek su haznesi görevini yapar ve araştırmaya elverişlidir.
- Kuyunun başında su çekme mekanizmasının bağlantı yerlerinin bulunduğu kısma makina tutmakta yarar vardır.
2. YUVARLAK OYMA (MEZAR İŞARETİ ve HEDEF GÖSTERİCİ)
Mezarı temsil eden oymaların çözümünde çok farklı yöntemler kullanılır ve bunlar oymanın şekline yapısına derinliğine vs. göre değişir. Kanallı oyma, oyma içinde oyma bombeli oyma, irili ufaklı oymalar, ardışık oymalar, oyma içinde murç izi, oyma dışında murç izi, yardımcı işaretli oymalar vs. Ben elimden geldiğince sizlere bunları teker teker açıklamaya çalışacağım.
· Tek Oyma
Elimizde tek bir adet oyma var ve içinde veya etrafında yardımcı işaretimiz yoksa yapacağımız iki türlü işlem vardır. Kayanın meyili yönünde 2-3 mt etrafinda boşluk aranmalıdır. Meyilin yönünü içine su dökerek bulabilirsiniz. Eğer ki kayamız tam düz ise çevresini aynı mesafede araştırabiliriz. ikinci işlem ise oymanın içinde bir bombe yada üçgenimsi bir açı aramak. Bu da tek olan oymalarda yön verici bir niteliktir. Tek oymalar genelde gariban mezarı yada alt tabaka mezar diye nitelendirilir. Fakat oymanın büyüklüğü ve derinliği mezarın yapısıyla paralel orantılıdır.
· Birden Fazla Oyma
Eğer ki elimizde iki adet oyma varsa ve boyutları eşitse 2 adet mezar olduğunu simgeler. Yani ne kadar oyma o kadar mezar. Oymaların biri büyük biri küçükse, araştırmamızı küçük oyma yönünde yapmalıyız. Küçük oyma yön tayin eder.
Oyma sayısı ikiden fazla ve sıralı haldeyse mezarlar aynı oymaların duruşu gibi sıralı haldedir. Bunu bir harita gibi düşünebiliriz. Oyma büyüklükleri eşit ise oymalara en yakın yerde yapacağımız boşluk tespitinden itibaren mezarlar aynı şekilde sıralı halde gider. Oyma büyüklükleri eşit değil ise büyük yada küçük oyma yönünde, yada biri sırayı bozmuş ise o yönde araştırma yapılır. Bu tür yerler nekropol yani mezarlık alanıdır.
Oyma sayısı çok fakat sıralı değil ise oymalardan diğerlerine uzak olan yön verici niteliği taşır ve o yönde araştırma yapılır. Diğer yöntemleri sıralı oymalarla aynıdır.
· Oyma İçinde yada Dışında Murç İzi
Murç izi çoğu işaretin yanına geldiğinde tehlike yada tuzağı ifade etmesinin dışında (Her işarette değil), yön verici özelliği bulunur. Eğer ki yuvarlak oymanın yanındaysa aynı ikili oymadaki gibi murç izinin olduğu yönde araştırma yapılır. Eğer oymanın içinde yan duvarında duruyorsa bulunduğu yön değil baktığı yön baz alınarak araştırma yapılmalıdır.
· Kanallı Oymalar ve Kanal Etrafındaki Oymalar
Kanallı oymalarda oyma tamamen sunak görevini taşır. Eğer ki kanal oymadan başlayıp her hangi bir yöne gidiyorsa kanal yönü araştırma yönümüzdür. Kanal bir yerde toprağa birleşiyorsa mezarımız buradadır.
Fakat kanal oymaya değmiyor, yanından geçiyor yani aynı kayada fakat oymadan bağımsız ise, kanal bir nevi harita gibi düşünülebilir. Bir su yatağı, eski bir yol, patika, düz ve uzunca bir kayayı temsil edebilir ve işaretteki oymanın kanala göre pozisyonu, mezarın yol veya dere yatağına göre duruşunu temsil eder.
· Yardımcı İşaretli Oymalar
Bu tür oymalarda yönümüzü tamamen yardımcı işaretler belirler. Bu bir ok, haç, X, L yada V işareti olabilir ve sayıları daha da çoğaltılabilir. Bu yüzden yardımcı işaretlerin anlamlarını başka bir yazımızda anlatacağım.
